Refik Saydam kimdir? Hayatı ve Biyografisi

İki devir başbakanlık yapan ve birinci Sıhhat Bakanı olan Dr. Refik Saydam’ın hayat öyküsüdür.

Mustafa Kemal Atatürk ile birebir doğum tarihinde doğan Refik Saydam, Cumhuriyet periyodunun önde gelen siyaset adamlarındandır.

Özellikle Cumhuriyeti kuran ana takımda yer alan Refik Saydam, iki devir başbakanlık yaptı. Saydam birebir vakitte Cumhuriyet kurulduğunda birinci Sıhhat Bakanı olmasıyla da farklı bir yere sahiptir.

Özellikle Dersim Harekatı’nda Atatürk tarafından misyondan alınan İsmet İnönü’nün yerine başbakanlığa getirilmesi, çok tartışılan ve konuşulan mevzu oldu. Hekim kimliğiyle de bilinen Dr. Refik Saydam’a dair birtakım bilgiler…

Refik Saydam; 1881 yılında İstanbul’da doğdu. Askeri Tıbbiyeyi tabip yüzbaşı olarak bitiren Refik Beyefendi Almanya’da Berlin Askeri Tıp Akademisi’nde Brandenburg, Danzig, Spandou ve Scharite’de eğitim gördü.  Balkan Savaşı’nda Antalya’da ve Çatalca cephesinde kolera hastalığını önleyici çalışmalar yaptı.

1914 yılında atandığı Sahra Genel Sıhhat Müfettiş Muavinliği sırasında Bakteriyoloji Enstitüsünü örgütleyerek tifo, dizanteri, veba ve kolera aşılarının, tetanos ve dizanteri serumlarının burada üretilmesini ve I. Dünya Savaşı boyunca ordu muhtaçlığının karşılanmasını sağladı.

Salgın hastalıklarla gayretini Hasankale’de cephe hizmetinde sürdürdü. Tifüse karşı hazırladığı aşı, tıp literatürüne geçti ve I. Dünya Savaşında Alman ordusunda ve Kurtuluş Savaşı’nda kullanıldı.

Atatürk’le Samsun’a çıktı

1919’da 9. Kolordu Sıhhat Müfettişi Muavinliği vazifesi ile Mustafa Kemal’in yanında Samsun’a çıkan Refik Beyefendi, Erzurum’da Mustafa Kemal’in karargâhı dağıtıldıktan sonra Erzurum askeri hastanesi bulaşıcı hastalıklar servisi şefliğine atandı. Ancak bu misyonu kabul etmeyerek ordudan ayrıldı. Erzurum ve Sivas Kongresi çalışmalarına katıldı.

1920 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Beyazıt Milletvekili olarak girdi. İkinci devirden başlayarak üyeliğini İstanbul Milletvekili olarak sürdürdü. Tıpkı yıl Sıhhat ve Toplumsal Yardım Bakanı seçildi.

İlk Sıhhat Bakanı

Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci Sağlık Bakanı olan Saydam, 14 yıl sürecek olan bu misyonunda sıhhat hizmetlerinin temellerini attı. 924 yılında Ankara’da ve daha sonra Erzurum, Diyarbakır, Sivas ve öbür birçok vilayette memleket hastaneleri, doğum ve çocuk bakımevleri açtı.

Ayrıca bu mevzuda eleman yetişti­rilmesine değer vererek sıhhat kursları, tıp öğrenci yurtları, 1928 yılında Hıfzıssıhha Enstitüsünü ve Mektebini, İstanbul ve Ankara’da verem savaş dispanserlerini kurdu.

Refik Saydam öldü

1938’den sonra İçişleri Bakanlığı, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği ve 15 yıl Kızılay Başkanlığı yaptı. Almanca ve Fransızca bilen Refik Saydam, 8 Eylül 1942 yılında İstanbul’da vefat etti.