Aliya İzetbegoviç kimdir? Biyografisi ve Hayatı

Müslüman Boşnakların dini ve ulusal şuurunu uyandırmak için gayret eden bir başkan olan bağımsız Bosna Hersek’in birinci Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç’in biyografisidir…

Hayatı boyunca ülkesindeki Müslüman Boşnakların dini ve ulusal şuurunu uyandırmak için uğraş veren İzetbegoviç, Mustafa ve Hiba çiftinin 5 çocuğundan biri olarak 8 Ağustos 1925’te Bosna Hersek’in Bosanski Samac kentinde doğdu.

Henüz 3 yaşındayken ailesiyle Saraybosna’ya taşınan ve eğitimini burada sürdüren İzetbegoviç, gençlik yıllarında ülkedeki Müslüman nüfusa yönelik ayrımcılığa başkaldıran isimler ortasında yer aldı.

Zulümlere maruz kalmak

İkinci Dünya Savaşı sürerken Hırvatistan’daki faşist Ustaşa rejimi, Bosna Hersek’i ilhak ederek burada Bağımsız Hırvatistan Devleti (NDH) kurdu. Ülkedeki Müslümanlar Hırvat ilan edilirken, Yahudi, Sırp ve Romanlar büyük zulümlere maruz kaldı.

Müslüman olan Boşnaklar ve rejimle birebir fikirde olmayan Hırvatlar da bu zulümden nasibini aldı. Irkçı Sırpların oluşturduğu Çetnik hareketi de faal olduğu bölgelerde Müslüman Boşnakları katletmeye başladı.

Çetniklerin ana maksadı, Sırp olmayan tüm milletleri bölgeden büsbütün temizlemekti. Yazdığı eserler, yürüttüğü insan hakları çabası hasebiyle iki kere mahpus cezasına çarptırılan Aliya İzetbegoviç, Sırp ve Hırvat güçlerinin Bosna Hersek’i kendi ortalarında paylaşmak hedefiyle 1990’lı yıllarda başlattığı savaşta da ülkesinin bağımsızlığını muhafazayı başaran bir başkan oldu.

Genç Müslümanlar’ın öne çıkan ismi

Aliya İzetbegoviç, Yugoslavya Krallığı döneminde temel amacı, ülkedeki Müslüman Boşnakları dini ve ulusal hususlarda bilinçlendirmek olan “Genç Müslümanlar” oluşumunun öne çıkan isimleri ortasında yer aldı.

Bu oluşum, Müslümanların ülkedeki öteki etnik ve dini kümelerle eşit haklar elde etmesini amaçladı, tıpkı vakitte Çetnik ve Ustaşaların yıktığı Müslümanların konutları ve mescitlerin yine inşası için çalıştı.

Savaşın ardından kurulan Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti, faşizme galip gelse de dini ve ulusal mevzularda Müslüman Boşnakların sıkıntılarına tahlil olmadı.

Aralarında İzetbegoviç’in de bulunduğu “Genç Müslümanlar” teşkilatının birtakım üyeleri, din şuurunun uyandırılması istikametindeki faaliyetleri nedeniyle 1946’da tutuklandı. İzetbegoviç, 3 yıl mahpus cezasına çarptırıldı.

Evlendi…

Cezaevinden çıktıktan sonra evvel ziraat fakültesine kaydolan İzetbegoviç, 2 yıl sonra hukuk fakültesine geçti ve buradan mezun oldu. Halida ile 1949’da dünyaevine giren Aliya İzetbegoviç’in Leyla, Sabina ve Bakir isimlerinde üç çocuğu oldu.

Bosna Hersek’te bağımsızlık referandumu

Yugoslavya, 1990’ların başında dağılmaya başladı. Yugoslav Halk Ordusu (JNA) 1991’de Slovenya’da çatışmaları provoke ederken, kısa vakit sonra Hırvatistan’da da çatışmalar başladı. Çatışmalar, 1991’de Bosna Hersek’in Ravno ve Popovo köylerine de sıçradı.

Bağımsızlık mücadelesi

Yugoslavya’nın dağılma sürecine girmesiyle Bosna Hersek’te de bağımsızlık sorunu gündeme geldi.

Daha sonra Bosna’daki savaştaki hataları nedeniyle müebbet mahpusa mahkum edilecek Bosnalı Sırp siyasetçi Radovan Karadzic, bağımsızlık fikrine karşı çıkarken; savaş durumunda Bosnalı Müslümanların yok olacağını savunuyordu.

Bağımsızlık referandumu, 29 Şubat-1 Mart 1992’de yapıldı. Bosnalı Sırpların büyük çoğunluğunun boykot ettiği referanduma katılanların yüzde 99,7’si bağımsız Bosna Hersek’e “evet” dedi.

İzetbegoviç öldü

Bosna Hersek halkına, memleketler arası arenada tanınan, bağımsız ve hâkim bir devlet bırakan İzetbegoviç, 19 Ekim 2003’te başşehir Saraybosna’da vefat etti.

İzetbegoviç’in ölmeden evvel son görüştüğü devlet adamı ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu.